Geschiedenis van Westervoort
DOCUMENTATIE ▼
De nederzetting Westervoort wordt voor het eerst, in schriftelijke bronnen, genoemd in het jaar 726. De Utrechtse bisschop Willibrord belastte zijn metgezel Werenfried met de zielzorg in Elst en Westervoort. Evenals overal op het platteland leefde de bevolking in hoofdzaak van landbouw en veeteelt. De behuizingen varieerden van schamele daghuurdershuisjes via een meerderheid aan pachthoeven tot de grote bezittingen, zoals de havezaten Hamerden, Vredenburg, Lensenburg en Emmerik, die in de zeventiende eeuw toebehoorden aan respectievelijk de families Wittenhorst, v.d. Hoeven, Kaelken en Cloeck. Tussen 1400 en 1800 zijn o.a. in diverse akten en testamenten vele namen van Westervoortse hoeven en landerijen vastgelegd. Enkele hiervan zijn: het Begijneslag, de Goltackers en de Mosterdhof.
Naast de agrarische bedrijvigheid ontwikkelde zich langzamerhand een groep van ambachtslieden en neringdoenden. Naast de traditionele beroepen waren er in Westervoort enkele bijzondere bedrijven gevestigd. Aan Lensenburg waren de dorpsbrouwerij en een destilleerderij verbonden. Ook hoorde tot dit goed vanouds de rosmolen, die tot het midden van de negentiende eeuw heeft gewerkt. Aan de Klapstraat ontstond in die tijd de imposante stoommeelfabriek, die, evenals de windmolen verrees in 1803 nabij de Dorpstraat, in later tijd is verdwenen. De gemeenteontvanger hield zich in de negentiende eeuw bezig met het vervaardigen van kokosmatten. Tenslotte zijn er sinds 1853 nog de steenfabrieken.
Op het gebied van verkeer en vervoer zijn buiten de grote toeneming van het verkeer nog tal van veranderingen te vermelden.
In 1774 werd midden door de Pley een nieuwe aftakking voor de IJssel gegraven, bijna twee kilometer zuidelijker dan de plek waar voorheen de IJssel begon. Het doel van het graven was om meer Rijnwater naar de IJssel te doen vloeien.
Het Westervoortse veer, in 1295 al vermeld, vormde eeuwenlang de enige verbinding met Arnhem. Na 1735, toen Arnhem de heerlijkheidrechten had verworven, zorgde deze stad voor deugdelijke toegangswegen tot het veer. De verbinding werd in 1763 verbeterd door de plaatsing van een schipbrug, die in de Zevenjarige Oorlog bij Wesel dienst had gedaan. Toen ruim twintig jaar later de Fransen binnenvielen, moest de schipbrug ijlings naar Grave gesleept worden. In 1813 is deze brug door brand verwoest, doch later weer hersteld. Pas in 1901 kwam de vaste brugverbinding gereed en wel op een andere plek, namelijk naast de beroemde eerste grote spoorbrug van ons land, die in de jaren 1853-1856 naar een Brits ontwerp was gebouwd en nu tevens door een moderne uitvoering was vervangen.
Er stopten ook treinen te Westervoort en sinds 1923 is er een busverbinding.
De kerkgeschiedenis begint met de evangelieprediking door Sint Werenfried. Bij de reformatie koos een minderheid van de bevolking voor het protestantisme. De oude laatgotische dorpskerk met de toren uit de dertiende eeuw ging aan hen over. Daardoor waren de katholieken hoofdzakelijk op Loo aangewezen. Loo lag op Kleefs gebied en genoot daardoor godsdienstvrijheid. In 1842 kregen de katholieken weer een eigen kerk.
Aan de bestuurlijke kant van de plaatselijke geschiedenis dient tenslotte nog enige aandacht te worden besteed. Westervoort was een heerlijkheid, waarvan de rechten vanouds door de graven van Bergh werden uitgeoefend. In 1735 kwamen deze rechten door aankoop in handen van de stad Arnhem. In de eindfase van de woelige Franse tijd, namelijk van 1811 tot 1813, was Westervoort met het gebied van de huidige gemeente Duiven verenigd. Sinds de aanvang van het Koninkrijk der Nederlanden functioneert Westervoort als zelfstandige gemeente, die in 1813 amper zeshonderd inwoners telde, maar gestadig groeide en tot in onze tijd een expansie heeft doorgemaakt naar 16.000 inwoners, iets wat onze verre voorouders niet voor mogelijk zouden hebben gehouden.
Het huidige Westervoort
Westervoort is tegenwoordig een vriendelijke woonplaats in een vrije omgeving. Westervoort wordt ook wel "de poort naar de Liemers" genoemd, omdat het aan het begin ligt van de route naar het uitnodigende landschap van De Liemers. Gemeente Westervoort heeft uitstekende verbindingen met de rest van Nederland (een uurtje van de Randstad) en ligt dicht bij de Duitse grens. Westervoort is lidgemeente van de Euregio Rijn-Waal waarbinnen een groot aantal grensoverschrijdende evenementen worden georganiseerd.Westervoort vormde samen met de gemeente Duiven een groeikern. Deze taak is in beide gemeenten voltooid. Toch is een van de belangrijkste zorgen nog steeds het handhaven van het karaktereigene van Westervoort. Hiervoor heeft het gemeentebestuur zich steeds sterk gemaakt omdat dit een goed instrument is bij het bevorderen van het welzijn van de inwoners. Iedereen moet zich er 'thuis' kunnen voelen. Westervoort beschikt op dit moment over 3 kerken, 9 basisscholen, peuterspeelzalen, een overdekt winkelcentrum, een sporthal met zwembad, tennisbanen, een squashcentrum, een manege en een sociaal-cultureel centrum plus sportzaal. In 1996 wordt gestart met de bouw van een woonzorgcentrum voor ouderen. Met al deze voorzieningen kent Westervoort een rijk verenigingsleven, zowel op sport- als cultuurgebied.
Het wapen van de Gemeente Westervoort
In 1815 berichtte de burgemeester van Arnhem de Hoge Raad van Adel dat de in het bezit zijnde heerlijkheid Westervoort geen wapen had. Er werd voor Westervoort een schets gemaakt, die zich nu nog in het archief van de Hoge Raad van Adel bevindt: een gevierendeeld wapen met een hartschild waarin een dubbele adelaar.
Op 23 september 1818 verleende de Hoge Raad de Heerlijkheid Westervoort het volgende wapen: 'zijnde gevierendeeld; het eerste en vierde vierendeel van zilver en het tweede en derde van sabel, op hetzelfde een middenschild van lazuur beladen met een dubbelen zilveren arend, met gouden nebben en pooten'. Over de betekenis van het wapen kan men vrij kort zijn. Men schijnt hierin tot uitdrukking hebben willen brengen de band met de beide opeenvolgende eigenaren der Heerlijkheid, namelijk de Heren van Bergh en de stad Arnhem.
De vlag van de Gemeente Westervoort
Bronnen: Wegwijs Westervoort, Nederlandse Gemeentewapens