Schans

MONUMENTEN ▼

Schans Geldersoord

Nabij hoeve Heegsche Bouwing

Fort Geldersoorth of Schans Geldersoord

Historische gegevens (kort samengevat).

Het Fort Geldersoord was gelegen in het zuidwesten van Westervoort langs de Rijn op een Gelders schiereiland in het toen nog Pruisische gebied (Duiven/Loo".

Het Fort was een verdedigingswerk t.b.v. de inlaatsluis, die water uit de Rijn kon inlaten, om het achterliggende gebied tussen Westervoort en Doesburg onder water te zetten. Deze inlaatsluis lag niet in de bandijk maar in een speciaal omgeleid stuk achter de dijk, vingerling genoemd.

Het Fort is in 1741-1742 aangelegd, vanwege dreigend gevaar voor Pruisische dan wel Franse troepen.

Door de verzanding van de monding van de IJssel, konden de troepen naar het Gelderse gebied en naar Holland, het hart van de republiek, doortrekken.

Ook al in de jaren 1629-1672 hebben in dit gebied, aan de rechter Rijnoever tegen over het stadje Huissen (Kleefs gebied), verdedigingswerken gelegen. Er zijn zelfs historische fantasieën, dat de Romeinse veldheer Drusus hier ter plaatse met een verdedigingsfort zou zijn begonnen.

In het Wener congres in 1815 (na Napoleon) kwamen door grenswijzigingen de Pruisische gebieden, Duiven, Huissen en Zevenaar bij Nederland. Het Fort verloor zijn doel en werd verkocht en moest worden afgebroken.

De nieuwe eigenaar heeft er tijdlang een steenfabriek gehad, waardoor de kleiwallen zijn afgegraven en de muren zijn afgebroken en voor wegverharding dan wel het vullen van de grachten zijn gebruikt. Eind 198 eeuw werden de resten met een kleilaag afgedekt. De locatie van het Fort heeft een beschermde status als cultuur historisch Rijksmonument.

De verwachting is, dat er van het monument niet meer over is dan funderingsresten.

In de tijd van de koude oorlog is nagenoeg op dezelfde plaats in de bandijk, onder geheimzinnigheid, begin 50er jaren van de vorige eeuw opnieuw een inlaatsluis gebouwd voor een vernieuwde IJsseIlinie, als hindernis tegen invallende Russen, maar het is gelukkig nooit in werking geweest. In militair opzicht was deze IJsseIlinie eind 60er jaren al weer verouderd en werd afgebroken of zoals met 'onze' sluis, in de dijk weggewerkt. Pas bij de dijkverbeteringen in 1997 kwam de sluis weer te voorschijn en is zichtbaar in de dijk opgenomen, als een cultuurhistorisch kenmerk in het landschap, met dank aan waterschap 'Rijn en IJssel en de Gemeente Westervoort.

Hoe zag het Fort eruit . Het Fort Geldersoorth werd in 1741-1742 door de toenmalige directeur der fortificaties Bemard de Roy gebouwd en werd als "Westerfortsches Retranchement" in het Kleefse genoemd.

De fortificaties beslaan een oppervlakte van ca. 10 ha.
Op bijgaande situatietekeningen is de opbouw van het fort aangegeven met de benaming van de onderdelen.
Op bijgaande pentekening van Jan de Beijer is weergegeven hoe het Fort waarschijnlijk was opgebouwd uit aarden wallen en bekleed/gesteund door gemetselde muren.
De verwachting is, dat er van de fortificaties niet meer over is dan funderingsresten.

Zichtbaar zijn nu nog het inundatie kanaal, een verlaagd gedeelte aan de noordwest zijde. Tevens zijn de resten

van de buitengracht van de fortificaties aan de zuidoost zijde zichtbaar. Door het aan te leggen fietspad worden de puntige vormen geaccentueerd en meer zichtbaar gemaakt.

Verlanglijst HKW( aandachtspunten min of meer in volgorde van voorkeur)